Βασικά στοιχεία για τις ιδιογoμώσεις
Στο περασμένο τεύχος είχαμε αναφερθεί στα βασικά στοιχεία που συνθέτουν τις ιδιογομώσεις φυσιγγίων και αφορούν τους κάλυκες, τα καψύλλια και τις πυρίτιδες. Σ’ αυτό το τεύχος συνεχίζουμε με το δεύτερο και το τελευταίο μέρος, που αφορά την βυσμάτωση, τα σκάγια και το κλείσιμο του φυσιγγίου.
Ο σκοπός του συγκεκριμένου άρθρου, είναι να εφοδιάσει με γνώσεις εκείνους τους κυνηγούς που θα ήθελαν να γεμίσουν τα φυσίγγιά τους ή να δοκιμάσουν να το κάνουν για κάποια από αυτά, αλλά στερούνται των γνώσεων που απαιτούνται γι αυτή την εργασία. Είναι χρήσιμο να δίνουμε γνώσεις στον κυνηγό, όταν εκείνος νιώθει την ανάγκη ή την εσωτερική επιθυμία να επαναλάβει σήμερα μια όμορφη κυνηγετική ενασχόληση του πατέρα του ή του παππού του. Όσο για τα υλικά γόμωσης, υπάρχουν ακόμη παραδοσιακά μαγαζιά ειδών κυνηγίου, που διαθέτουν διάφορες πυρίτιδες σε μικρές συσκευασίες του κιλού, σκάγια, μάλλινες τάπες και πλαστικά βύσματα με κυάθιο (συγκεντρωτήρες). Στις επαρχιακές πόλεις είναι ευκολότερη η εύρεση υλικών, αλλά και στην Αθήνα μπορείτε να βρείτε στου κ. Μηνά Ιορδάνογλου στον Βύρωνα, στου κ. Χέλμη στη Δεριγνύ (κοντά στην πλατεία Βικτωρίας), στου κ. Πολυχρονάκη στο Περιστέρι και σε άλλα παρόμοια καταστήματα, που έχουν κρατήσει την παλιά και καλή μορφή του «κυνηγομάγαζου».
Η βυσμάτωση
Είναι ένα από τα σημαντικότερα στοιχεία της γόμωσης και χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή. Εάν το βύσμα που θα χρησιμοποιήσουμε είναι σωστής κατασκευής και άριστης ποιότητας, τότε δεν θα έχουμε απώλειες αερίων και θα εκμεταλλευτούμε όλη την ισχύ της πυρίτιδας, διαφορετικά, εάν έχουμε απώλειες από το βύσμα, η ταχύτητα των σκαγιών θα είναι μικρή και τα αποτέλεσματά μας φτωχά.
Παλαιότερα υπήρχαν πολύ καλά μάλλινα βύσματα, όπως επίσης και τάπες χαρτονιού και φελλού. Σήμερα όλα αυτά έχουν γίνει πολύ σπάνια, γιατί το κόστος κατασκευής τους ήταν πολύ μεγαλύτερο απ’ ότι οι πλαστικοί συγκεντρωτήρες, που σήμερα έχουν κυριαρχήσει. Αυτό που πρέπει να προσέχουμε όταν γεμίζουμε τα φυσίγγιά μας με μάλλινη τάπα, είναι ότι πρέπει πάντα να μπαίνει ένα αδιάβροχο χαρτονάκι, πάχους 2-3 χιλ. και κατόπιν η μάλλινη τάπα, που το ύψος της συνήθως κυμαίνεται από 10 έως 20 χιλ. Το ύψος της συνήθως κυμαίνεται από 10 έως 20 χιλ. Το ύψος της επιλέγεται αναλόγως του βάρους των σκαγιών της γόμωσής μας και του είδους του κλεισίματος που πρόκειται να κάνουμε, ώστε να κλείνει σωστά το φυσίγγιό μας. Το ίδιο επίσης ισχύει και για τα ολόσωμα πλαστικά βύσματα χωρίς κυάθιο, καθώς και τους συγκεντρωτήρες που κυκλοφορούν στο εμπόριο σε διάφορα ύψη και εμείς πρέπει να επιλέξουμε αυτό που μας κάνει. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στην στατική πίεση του βύσματος επί τις πυρίτιδας. Εφόσον δεν συνίσταται ρητά από τον κατασκευαστή της η πυρίτιδα δεν πρέπει να πιέζεται. Οι περισσότερες σημερινές πυρίτιδες δίνουν τα καλύτερα αποτελέσματά τους με ελαφρά επαφή του χαρτονιού ή του πλαστικού συγκεντρωτήρα. Η ισχυρή συμπίεση της πυρίτιδας, αυξάνει την ζωηρότητα καύσεώς της και τις πιέσεις, οι οποίες μπορούν να φτάσουν σε επικίνδυνο σημείο. Επίσης δεν πρέπει να υπάρχει σημαντικό κενό αέρος ανάμεσα στο βύσμα και την πυρίτιδα, διότι τότε θα έχουμε ελαττωματική καύση με απρόβλεπτα αποτελέσματα. Το κενό που δημιουργεί ο εμφρακτήρας (η «φούστα») στο κάτω μέρος του συγκεντρωτήρα είναι χρήσιμο για κάποιους σημερινούς τύπους πυρίτιδων.
Τα σκάγια
Τα σκάγια πρέπει να έχουν σωστό σφαιρικό σχήμα και διάμετρο και να είναι στο κατάλληλο νούμερο για το θήραμα που θέλουμε να το χρησιμοποιήσουμε. Πρέπει να δίνουμε την απαραίτητη προσοχή στη σκληρότητα, δηλ. στο κράμα του μολύβδου που είναι κατασκευασμένα. Τα τελευταία χρόνια έχουν κάνει την εμφάνισή τους σκάγια με μεταλλική επικάλυψη (επινικελωμένα, επιχαλκωμένα), καθώς επίσης και σκάγια ατσάλινα ή αλλιώς σιδήρου (steel shot), τα οποία είναι ατοξικά και χρησιμοποιούνται στο κυνήγι των υδροβίων. Πολύ πρόσφατα, γνωστές ξένες βιομηχανίες κατασκεύασαν ατοξικά σκάγια για υδρόβια από βισμούθιο και τουγκστένιο, μέταλλα με ειδικό βάρος πολύ κοντά στον μόλυβδο, τα οποία όμως δεν έχουν εμφανιστεί ακόμα στη χώρα μας, ούτε και ενδιαφέρουν τους ιδιογομωτές. Θα πρέπει τα σκάγια να ζυγίζονται με την ίδια προσοχή και σχολαστικά, όπως η πυρίτιδα και να μην υπερβαίνουμε την ανώτερη γόμωση, που δίδεται για κάθε διαμέτρημα. Εάν γεμίζουμε με μηχανή γομώσεως, πρέπει σε τακτά διαστήματα να ελέγχουμε ζυγίζοντας την ποσότητα των σκαγιών – καθώς βέβαια και της πυρίτιδας – για να προλάβουμε τυχόν λάθος από το ογκομετρικό της μηχανής.
Το κλείσιμο
Προκειμένου περί παραδοσιακού ρελιάσματος με στροφή των χειλιών του κάλυκα, πρέπει να ξέρουμε ότι οι ζωηρές πυρίτιδες δηλ. ταχείας καύσεως, απαιτούν συνήθως χαμηλότερο ύψος κάλυκα για το ρέλιασμα σε σχέση με τις προοδευτικές και ημιπροοδευτικές. Για το αστεροειδές κλείσιμο, το οποίο είναι και πιο διαδεδομένο, το ύψος των χειλιών του κάλυκα κυμαίνεται συνήθως γύρω στα 10 με 11 χιλιοστά. Αυτό είναι απαραίτητο να είναι απόλυτα επίπεδο, διότι το πολύ βαθύ κλείσιμο αυξάνει σημαντικά τις πιέσεις, ενώ ένα κλείσιμο πολύ ελαφρύ ή στραβό, είναι δυνατόν να προκαλέσει μη κανονική καύση της πυρίτιδας και βέβαια άνοιγμα του αστεροειδούς με απώλεια σκαγιών.
Επίσης θέλω να τονίσω ότι παίζει σημαντικό ρόλο και το περιβάλλον της γόμωσης, το οποίο δεν πρέπει να είναι πολύ ψυχρός ή υγρός ή ισχυρά θερμαινόμενος χώρος. Επίσης, πρέπει να γεμίζει κανείς τα φυσίγγιά του με προσοχή, ηρεμία και συγκέντρωση, γιατί το γέμισμα των φυσιγγίων είναι μια πολύ λεπτή εργασία, η οποία είναι δυνατόν να θέσει σε κίνδυνο την ασφάλειά μας, εάν δεν καταβάλλουμε κάθε φορά τη δέουσα προσοχή. Είναι βασικό να μην μας παρενοχλούν παιδιά και άσχετοι με το αντικείμενο, όταν εμείς θα γεμίζουμε.
Σήμερα είναι γνωστό ότι υπάρχουν στο εμπόριο αρκετές πολύ καλές μηχανές γομώσεων φυσιγγίων όπως οι MEC σε διάφορους τύπους, η LEE, ο τύπος LOAD ALL, ενώ μπορεί κανείς να προμηθευτεί και άλλες, που όμως δεν εισάγονται επίσημα στη χώρα μας ακόμη, όπως η HORNADY APEX, DILLON 9000, PONSSNESS & WARREN με τα μοντέλα SIZE 0 MATIX & ELITE. Όλες αυτές διευκολύνουν σημαντικά τα γεμίσματα και κάνουν την εργασία πιο ξεκούραστη και παραγωγική.
Τα παλαιότερα χρόνια, το γέμισμα των φυσιγγίων με μόνο βασικό εφόδιο μια μικρή ζυγαριά ήταν χρονοβόρο και αρκετά κουραστικό. Όμως αυτό δεν αποτελούσε εμπόδιο για τους μερακλήδες κυνηγούς και σκοπευτές, γιατί η ικανοποίηση και το συναίσθημα μιας σωστής και επιτυχημένης γόμωσης, που οι ίδιοι δημιούργησαν αποτελούσε πάντα το σημαντικότερο κίνητρο για την προσπάθεια. Άλλωστε, δεν είναι και λίγοι εκείνοι οι παλιοί κυνηγοί, που με δικά τους φυσίγγια γεμισμένα στο σπίτι είχαν πολύ καλές επιτυχίες στο βουνό και δεν άλλαζαν την «ριξιά» τους.
Σαν επίλογο αυτού του άρθρου, για να έχουμε μία πλήρη εικόνα της ιδιογόμωσης, παραθέτω ένα πίνακα με μία κοστολόγηση του πόσο στοιχίζει ένα φυσίγγιο γεμισμένο στο σπίτι, από τα χέρια του κυνηγού, ώστε αν κάποιος αναγνώστης κυνηγός ή σκοπευτής, θέλει να ελέγξει και αυτή την πλευρά να έχει την απάντηση.
Η τιμή των υλικών είναι η πιο οικονομική που μπορεί να βρει κάποιος σε πολύ καλή ποιότητα.
Στην βυσμάτωση, αν αγοράσουμε μάλλινες τάπες, το κόστος ανεβαίνει λίγο. Η κανονική γόμωση για το 12άρι είναι αυτή των 32 γραμ. και κοστίζει συνολικά 0.12 ευρώ το κάθε φυσίγγιο, δηλ. 3 ευρώ κοστίζει το κουτί των 25 φυσιγγίων.
Απαραίτητο βέβαια είναι να μαζεύουμε τους ριγμένους κάλυκες, διότι εάν χρησιμοποιήσουμε καινούργιους, το κόστος ανεβαίνει αρκετά ψηλά. Πιστεύω ότι δεν είναι και τόσο κουραστικό πριν φύγουμε από το καρτέρι μας να μαζέψουμε τους κάλυκες που ρίξαμε, γιατί έτσι και οικονομία θα έχουμε και το καρτέρι θα μείνει μυστικό, αλλά και τέλος δεν θα βλέπουμε αυτό το άσχημο θέαμα με στρώμα τους πλαστικούς κάλυκες, μέσα σε ξένο χωράφι ή δίπλα σε κάποιο πουρνάρι στο βουνό. Επίσης, αν επισκεφτείτε ένα σκοπευτήριο κυνηγετικού όπλου, θα διαπιστώσετε ότι στα καλάθια υπάρχουν πολύ καλής ποιότητας κάλυκες, που έχουν χρησιμοποιηθεί μόνο μία φορά και τους πετούν. Μπορείτε λοιπόν να μαζέψετε όσους χρειάζεστε για να γεμίσετε τα φυσίγγια της επόμενης κυνηγετικής περιόδου.