Χοντρά ή ψιλά; Ένα δίλημμα με απόψεις που διίστανται και δημιουργούν αντιξοότητες με θερμούς οπαδούς.
Είναι γεγονός αναμφισβήτητο ότι επί του θέματος υπάρχουν δύο “ομάδες” αν θέλετε, κυνηγών με τους οπαδούς τους. Από τη μία οι οπαδοί των μικρής διαμέτρου σκαγιών (ψιλά) και οι άλλοι οπαδοί της μεγάλης διαμέτρου (των χοντρών ) σκαγιών. Οι οπαδοί της πρώτης ομάδας (των ψιλών) υποστηρίζουν ότι ο τρόπος για να καταβληθεί αμέσως το θήραμα είναι να βληθεί σε ζωτικά σημεία του σώματός του, όπως κεφάλι, λαιμός και ράχη (πίσω πλευρά). Όσο περισσότερα σκάγια ρίπτονται και δέχεται στην επιφάνεια αυτή τόσες περισσότερες πιθανότητες υπάρχουν στο να καταβληθεί αμέσως. Οι οπαδοί της δεύτερης ομάδος (των χοντρών) ισχυρίζονται ότι τα ψιλά σκάγια ανάλογα με το θήραμα που προορίζονται, π.χ. Νο 9 για πέρδικες, χάνουν γρήγορα την ταχύτητα και τη κινητική τους ενέργεια (τη φονική ισχύ τους) ώστε να καταβάλουν επί τόπου το θήραμα σε κανονική απόσταση και είναι αποτελεσματικά μόνο αν βληθεί σε κάποιο από τα ζωτικά του σημεία.
Να αναλύσουμε όμως βαθύτερα το θέμα αυτό της επιλογής ώστε να σχηματίσετε οι ίδιοι πλέον τη δική σας εικόνα για το αν είναι απαραίτητο να υπάρχουν ακραίες ομάδες και οπαδοί.
Ανέκαθεν η εκλογή του κατάλληλου σκαγιού για ένα θήραμα που προτιμάμε περισσότερο να κυνηγάμε ήταν σχετική με την προσωπική εμπειρία, το βαθμό επιτυχιών, τις συμπτώσεις, τη συνήθεια και πολλές φορές την αδιαλλαξία ανεξάρτητα από τους κανόνες και τα θεωρήματα της βλητικής.
Οι συζητήσεις πάνω σε αυτό το θέμα είναι ατελείωτες όχι μόνο ανάμεσα στις παρέες των Ελλήνων κυνηγών αλλά και των ξένων. Είναι πολύ ενδιαφέρον να παρακολουθεί κανείς αυτές τις συζητήσεις αποφεύγοντας να εμπλέκεται σε αντιπαραθέσεις, απλά να τις συνδυάζει με τις προσωπικές του εμπειρίες ώστε να μπορεί να καταλήξει σε ορισμένα χρήσιμα συμπεράσματα. Άρα πρέπει κάποιος να ξέρει να ακούει για να μπορεί να διαμορφώσει σωστά τα συμπεράσματά του. Πάντα συνήθιζα να ακούω έμπειρους κυνηγούς πάνω σε κάποιο συγκεκριμένο θήραμα που κυνηγούσαν για χρόνια (μπεκατσάδες, κυνηγοί υδροβίων, κτλ) οι οποίοι πολλές φορές αυτά που ήξεραν δεν είχαν κάποια θεωρητική υπόσταση, όμως άξιζε να τα ακούς γιατί έχουν καταξιωθεί στο βουνό ή στο βάλτο. Κανείς δεν πρέπει να είναι αδιάλλακτος και ακατάδεκτος από τη στιγμή που και μεγάλοι συγγραφείς κυνηγετικής βλητικής ήξεραν να ακούν κάποιον που τεκμηρίωνε τα επιχειρήματά του με εμπειρίες που έχει στο βουνό. Ο Γάλλος βλητικός στρατηγός Ζουρνέ, ο Άγγλος εξαίρετος βλητικός Ντον Ζούτζ και ο Νικ Σίσλευ, εκτός από τις γνώσεις τις δικές τους και τις προσωπικές τους εμπειρίες, πάντα στα βιβλία τους ανέφεραν και τις γνώσεις που αποκόμιζαν από τις εμπειρίες φίλων τους πεπειραμένων κυνηγών σε συγκεκριμένο θήραμα. Δεν θα ξεχάσω το πόσο σημασία έδινε ο θρυλικός πλέον συγγραφέας (μακαρίτης πια) Ελμερ Κέιθ στις εμπειρίες του διάσημου κυνηγού υδροβίων Τσάρλς Ασκινς, παρ’ όλο που και ο ίδιος κυνηγούσε μετά μανίας τα υδρόβια. Μόνο στην Ελλάδα παρατηρείται το φαινόμενο του ξερόλα.
Ο Αμερικανός βλητικός και συγγραφέας Σαμ Φαντάλα υποστήριζε σε μια διατριβή που είχε κάνει επί του θέματος, ότι τα ψιλά σκάγια και ειδικά το Νο. 9 (διαμέτρου 2 χιλ) με το Νο 8 (διάμετρος 2.25 χιλ.) είναι αρκετά δραστικά στα 33 με 35 μ. όταν κάποιος κυνηγά σηκωτό θήραμα βάρους κάτω του ενός κιλού (π.χ. πέρδικα), αρκεί όμως να βάλλονται από καλογεμισμένα φυσίγγια. Εδώ θα προσθέσω ότι εφ’ όσον ο κυνηγός σκοπεύει σωστά και έχει το θήραμα πάντα στο κέντρο της τουφεκιάς του δηλ. της δέσμης των σκαγιών, με ένα όπλο δωδεκάρι, θα έχουμε 15 έως 20 σκάγια Νο 9 σε μια απόσταση 30 μέτρων να καλύπτουν μία επιφάνεια 10 τετραγωνικών εκατοστών. Αυτή είναι και η επιφάνεια που καταλαμβάνει το σώμα μιας πέρδικας, συνεπώς τα 15 με 20 σκάγια, έχουν όλα μαζί ισχύ να καταβάλλουν το θήραμα αμέσως. Γιατί πρέπει εκτός της ομοιομορφίας στη κατανομή της δέσμης των σκαγιών να λαμβάνεται υπόψη και η κινητική ενέργεια (η φονική ισχύς) του συνόλου των σκαγιών που πλήττουν το θήραμα και όχι μόνο ενός σκαγιού ξεχωριστά. Είναι κάτι που δικαιολογεί αυτόματα την ύπαρξη πολλών περιπτώσεων στο κυνήγι, όπου τα ψιλά σκάγια σαν ένα ομαδικό σύνολο 15-20 βλημάτων απέδωσαν αποτελέσματα που δεν τα περιμέναμε. Σκεφτείτε ανατρέχοντας στη μνήμη σας περιπτώσεις ανάλογες που τυχόν σας έχουν συμβεί κυνηγώντας με ψιλά σκάγια Νο. 8 ή Νο 9 να βάλετε στη τσάντα θήραμα που κανονικά κυνηγιέται με Νο 5 ή Νο 4.
Δεν είναι λίγες οι φορές που τα πολλαπλά τραύματα που προξενούν τα πολλά μικρά σκάγια επιφέρουν ακαριαίο θάνατο στο θήραμα αρκεί το φυσίγγι να διαθέτει σωστά βλητικά στοιχεία (ταχύτητα και ενέργεια). Φίλος μου φανατικός μπεκατσάς χρησιμοποιεί χρόνια τώρα φυσίγγι με σκάγια Νο 11 στη πρώτη τουφεκιά της μπεκάτσας και Νο 9 στη δεύτερη κάνη του σούπερ ποζέ του, χωρίς να αλλάξει αυτό τον συνδυασμό, αφού δεν τον έχει απογοητεύσει. Όπως επίσης άλλη περίπτωση φίλου από το Αγρίνιο να χρησιμοποιεί πρώτο φυσίγγιο στη φάσα Νο 4 και δεύτερο Νο 3 επειδή κάποιες φορές πήρε μερικά τυχαία πουλιά σε μακρινές ειδικά αποστάσεις με συμπτωματικές τουφεκιές. Αυτό συμβαίνει γιατί με το Νο 6 που είναι το ιδανικό για τις φάσες ισχυριζόταν ότι “δεν πέφτουν τα πουλιά” χωρίς να σκέπτεται ότι δεν φταίνε πάντα τα φυσίγγια ή το όπλο, αλλά τα λάθη στην εκτίμηση της απόστασης και της σκόπευσης. Η επαλήθευση της κακής επιλογής του μεγέθους των χρησιμοποιουμένων σκαγιών γίνεται όταν κάποιος κάνει κανονικές δοκιμές σε στόχο από χαρτόνι διαστάσεων 1Χ1 μ. σε ακραία απόσταση 40-45 μέτρων. Τότε θα διαπιστώσει πόσες φάσες χωρούν να περάσουν από τα κενά που σχηματίζονται στη κατανομή και το πόσο συμπτωματική ήταν αυτή η επιτυχία σε κάποια μακρινά πουλιά.
Σε θηράματα τα οποία παρουσιάζουν μεγάλη δερματική αντίσταση όπως τα υδρόβια, οι φάσες κ.λ.π., θα πρέπει να λαμβάνεται σοβαρά υπ’ όψιν η σκληρότητα των χρησιμοποιουμένων σκαγιών. Είναι γνωστό ότι τα σκάγια δεν κατασκευάζονται από καθαρό μολύβι, αλλά από κράμα μολύβδου, όπου γίνεται προσθήκη αντιμονίου σε συγκεκριμένες αναλογίες για να πάρουμε ημίσκληρα ή σκληρά σκάγια. Σήμερα δεν κατασκευάζονται πλέον μαλακά όπως κάποτε και δεν χρειάζονται άλλωστε. Σήμερα, όμως θα συναντήσουμε σκάγια επιμεταλλωμένα δηλ. με επικάλυψη χαλκού, νικελίου και ψευδαργύρου που αυξάνουν σημαντικά την αντοχή τους στις παραμορφώσεις. Επίσης διατίθενται και φυσίγγια με σκάγια σιδήρου ή ατσάλινα σκάγια από βισμούθιο και άλλα σκάγια Τουγκστενίου. Αυτά όμως τα φυσίγγια έχουν πολύ υψηλό κόστος και διατίθενται μόνο σε συγκεκριμένα νούμερα καθότι είναι όλα εισαγωγής. Εμείς θα πρέπει να εστιάζουμε την προσοχή μας στα μολύβδινα σκάγια σκληρού τύπου δηλ. τα “σκληρά σκάγια” τα οποία και παράγονται στη χώρα μας σε πολύ καλή ποιότητα και σε νούμερα 10, 9 ½, 9, 8 ½, 8, 7 ½, 7, 6, 5, 4, 3, 2, 1 και τα μηδενικά που είναι και τα λιγότερα χρησιμοποιημένα.
Στην επιλογή μας θα πρέπει πάντα να λαμβάνουμε γνώση και της διαμέτρου που έχουν τα σκάγια που θα επιλέξουμε, διότι υπάρχουν διαφορές από χώρα σε χώρα. Για παράδειγμα το Νο 5 σε Ιταλικής κατασκευής φυσίγγια διαθέτει διάμετρο 2,8 χιλ. ενώ σε Αμερικάνικης 3,1 χιλ. Το ίδιο νούμερο σε Ελληνικά φυσίγγια το βρίσκουμε με διάμετρο 2,9 χιλ ενώ σε Γαλλικά με διάμετρο 3 χιλ. Αυτό βέβαια καταλαβαίνετε ότι αλλάζει τον αριθμό των σκαγιών που περιέχονται στα αντίστοιχα φυσίγγια ασχέτως αν όλα μπορεί να διαθέτουν βάρος γόμωσης 32 γρ. Να επανέλθουμε όμως στους θιασώτες και οπαδούς των χοντρών σκαγιών και να αναφέρουμε ότι ο βασικός λόγος που τα προτιμούν είναι ότι λόγω του μεγαλύτερου βάρους που διαθέτει το καθένα πηγαίνει μακρύτερα αφού διατηρεί μεγαλύτερη κινητική ενέργεια. Όμως πόσο πιο μακριά από τα 35 μέτρα θα τουφεκίσει κάποιος στις περισσότερες από τις περιπτώσεις που κυνηγά μέσα στη περίοδο; Σας πληροφορώ ότι κάποιος που κυνηγάει με σκυλί φέρμας μπεκάτσες, ορτύκια και πέρδικες τουφεκίζει σχεδόν πάντα σε αποστάσεις από 15 έως 25 μέτρα και σπανίως στα 30. Μέσα σε αυτές τις αποστάσεις ο κυνηγός έχει ρίξει τις δύο ή το πολύ τις τρεις τουφεκιές του και αν τυχόν με αυτές δεν έχει πάρει το θήραμα, τότε δεν του αξίζει να το βάλει στη τσάντα. Αν τώρα αναφερθούμε στους κυνηγούς καρτεριού φάσες, τρυγόνια, τσίχλες και υδρόβια θα πρέπει να αναρωτηθούμε πόσο μακρύτερα θα τουφεκίσει κάποιος στο καρτέρι μια τσίχλα ή ένα τρυγόνι από τα 35 μέτρα. Γιατί ποτέ δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι αυτό το “μακρύτερα” εξαρτάται και από το μέγεθος του θηράματος. Όσο μεγαλύτερο σε μέγεθος είναι το πουλί τόσο μεγαλύτερο νούμερο σκαγιών πρέπει να χρησιμοποιηθεί για να εξασφαλιστούν τα απαιτούμενα τέσσερα χτυπήματα δηλ, το τετραπλό τραύμα. Ένα πρασινοκέφαλο παπί θα δεχτεί τουλάχιστον τέσσερα σκάγια από συγκέντρωση βολής που σε ανάλογη περίπτωση θα άφηνε να περάσει άθικτο ένα τρυγόνι. Όσο πυκνότερη είναι η συγκέντρωση τόσο μεγαλύτερης διαμέτρου είναι δυνατόν να είναι τα χρησιμοποιούμενα σκάγια. Οι μέσες δραστικές αποστάσεις για τα διάφορα μεγέθη σκαγιών είναι κατά μέσον όρο τα εξής:
ΣΚΑΓΙΑ Νο 9 ——- 32 μέτρα
ΣΚΑΓΙΑ Νο 8 ——– 36 μέτρα
ΣΚΑΓΙΑ Νο 7 ——– 40 μέτρα
ΣΚΑΓΙΑ Νο 6 ——– 45 μέτρα
ΣΚΑΓΙΑ Νο 4 ——– 55 μέτρα
ΣΚΑΓΙΑ Νο 3 ——– 59 μέτρα
ΣΚΑΓΙΑ Νο 2 ——– 64 μέτρα
Ο ανωτέρω πίνακας πρέπει να ξέρετε ότι είναι συνάρτηση του βάρους της γόμωσης των σκαγιών, της διατήρησης της κινητικής της ενέργειας και γενικά της ποιότητας του φυσιγγίου που θα χρησιμοποιήσουμε.
(Η συνέχεια στο επόμενο)